Sytuacja finansowa Banku

Wyniki PKO Banku Polskiego przełożyły się na wielkość głównych wskaźników efektywności finansowej:

PKO Raport
Roczny Online
2020

Podstawowe wskaźniki finansowe

	31.12.2020	31.12.2019	r/r
ROE netto (wynik finansowy netto/średni stan kapitałów własnych)	-7,1%	9,8%	-16,9 p.p.
ROTE netto (wynik finansowy netto/średni stan kapitałów własnych pomniejszonych o wartości niematerialne)	-7,6%	10,4%	-18,0 p.p.
ROA netto (wynik finansowy netto/średni stan aktywów)	-0,9%	1,3%	-2,2 p.p.
C/I (wskaźnik kosztów do dochodów)	40,2%	40,8%	-0,6 p.p.
Marża odsetkowa (wynik z tytułu odsetek/średni stan aktywów oprocentowanych)	2,95%	3,39%	-0,44 p.p.
Udział ekspozycji z rozpoznaną utratą wartości	4,5%	4,4%	+0,1 p.p.
Koszt ryzyka kredytowego¹⁾	0,77%	0,46%	+0,31 p.p.
Łączny współczynnik kapitałowy (fundusze własne/łączny wymóg kapitałowy*12,5)	19,78%	22,21%	-2,43 p.p.
Współczynnik kapitału Tier 1 (CET1)	18,45%	20,76%	-2,31 p.p.

1) Po wyłączeniu wpływu COVID-19 koszt ryzyka kredytowego na 31 grudnia 2020 roku wyniósłby 0,38% (-0,08 p.p. r/r).

Jednostkowy rachunek zysków i strat

	2020	2019	Zmiana (w mln PLN)	Zmiana (%)
Wynik z tytułu odsetek	9 184	9 290	-106	-1,1%
Wynik z tytułu prowizji i opłat	3 101	2 828	273	9,6%
Wynik pozostały	590	704	-114	-16,2%
Przychody z tytułu dywidend	332	561	-229	-40,8%
Wynik z operacji finansowych	213	365	-151	-41,5%
Wynik z pozycji wymiany	133	106	27	25,0%
Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto	-88	-328	240	-73,1%
Wynik na działalności biznesowej	12 875	12 822	54	0,4%
Koszty działania	-5 180	-5 237	57	-1,1%
Podatek od niektórych instytucji finansowych	-957	-931	-26	2,8%
Wynik operacyjny netto	6 738	6 654	84	1,3%
Wynik z tytułu odpisów i utraty wartości	-9 004	-1 536	-7 468	5,9x
Zysk/strata brutto	-2 266	5 118	-7 384	x
Podatek dochodowy	-678	-1 283	605	-47,2%
Zysk/strata netto	-2 944	3 835	-6 779	x

Główne pozycje jednostkowego rachunku zysków i strat:

W 2020 roku PKO Bank Polski wykazał stratę netto w wysokości -2 944 mln PLN (tj. spadek wyniku netto o 6 779 mln PLN). Główny wpływ na wysokość wyniku miało pogorszenie wyniku z tytułu odpisów i utraty wartości, przy wyższym wyniku na działalności biznesowej oraz niższych kosztach działania. Wynik na działalności biznesowej wyniósł 12 875 mln PLN i był wyższy o 54 mln PLN (+0,4% r/r). Był to głównie efekt wzrostu wyniku z tytułu prowizji i opłat o 273 mln PLN, przy spadku wyniku z tytułu odsetek o 105 mln PLN oraz wyniku pozostałego o 114 mln PLN.

Pozostałe pozycje obejmują wynik pozostały z wył. przychodów z tytułu dywidend, odpisy kredytowe z wył. COVID-19, podatek od niektórych instytucji finansowych oraz podatek dochodowy.

Wynik z tytułu odsetek za 2020 roku wyniósł 9 184 mln PLN – o 106 mln PLN mniej niż w poprzednim roku. Niższy wynik był determinowany głównie spadkiem przychodów z tytułu finansowania udzielonego klientom. Spadek tego przychodu wynikał z decyzji RPP o obniżkach stóp procentowych (decyzje podjęte w pierwszym półroczu 2020 roku). Spadek ten był częściowo skompensowany spadkiem kosztów odsetkowych od depozytów klientów, wzrostem przychodów od papierów wartościowych (efekt wzrostu wolumenów) oraz wzrostem przychodów z tytułu rachunkowości zabezpieczeń.

Przychody odsetkowe wyniosły 10 332 mln PLN i w porównaniu z 2019 rokiem były niższe o 9,0%. Był to głównie efekt:

spadku przychodów z tytułu finansowania udzielonego klientom o 1 456 mln PLN r/r – związanego głównie ze spadkiem średniego oprocentowania finansowania udzielonego klientom o 0,8 p.p., częściowo skompensowanego wzrostem średniego wolumenu należności kredytowych o 10 mld PLN, przy zmianie ich struktury (wzrost udziału kredytów mieszkaniowych złotowych kosztem udziału kredytów mieszkaniowych walutowych),
wyższych przychodów od papierów wartościowych (+372 mln PLN r/r) – efekt wzrostu średniego wolumenu o 36 mld PLN. Wyższy wolumen wynikał z zakupów obligacji Skarbu Państwa,
wyższych przychodów z tytułu rachunkowości zabezpieczeń (+252 mln PLN r/r) – efekt wzrostu wolumenu transakcji IRS PLN, ujęcia wyceny desygnowanych transakcji CIRS i wzrostu spreadów między oprocentowaniem otrzymywanym a płaconym od transakcji.

Aby zachować porównywalności danych, przychody odsetkowe zostały skorygowane: przychody od obligacji nieskarbowych (w sprawozdaniu finansowym ujmowane w przychodach od dłużnych papierów wartościowych), przeniesiono do przychodów z tytułu finansowania udzielonego klientom.

Przychody odsetkowe w 2020 roku zostały pomniejszone o 232 mln PLN w związku z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Orzeczenie dotyczyło prawa konsumenta do obniżenia kosztu kredytu w przypadku spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie kredytowej.

Koszty odsetkowe wyniosły 1 148 mln PLN i w porównaniu z 2019 rokiem były niższe o 797 mln PLN. Niższy poziom kosztów odsetkowych był głównie efektem spadku kosztów bazy depozytowej o 751 mln PLN r/r, który wynikał z niższych stóp procentowych w PLN po decyzjach RPP.

Marża odsetkowa zmniejszyła się o 0,44 p.p. r/r i wyniosła 2,95% na koniec 2020 roku. Spadek marży wynikał z niższej rentowności aktywów, która była efektem zmian w strukturze aktywów oprocentowanych (wzrósł udział najniżej oprocentowanych papierów wartościowych kosztem głównie udziału najwyżej oprocentowanych należności od klientów). Dodatkowo, na spadek rentowności wpłynął spadek wyniku odsetkowego. Był to skutek niższych stóp rynkowych w Polsce, które przełożyły się w większym stopniu na spadek oprocentowania aktywów niż pasywów. W 2020 roku średnie oprocentowanie kredytów PKO Banku Polskiego wyniosło 3,8% (2019: 4,6%), a średnie oprocentowanie depozytów – 0,3% (2019: 0,6%).

Wynik z tytułu prowizji i opłat w 2020 roku wyniósł 3 101 mln PLN i był o 273 mln PLN wyższy niż w poprzednim roku. Na poziom wyniku wpłynęły m.in.:

wyższy wynik z tytułu marż na transakcjach wymiany walut (+106 mln PLN r/r) – efekt wzrostu transakcyjności i aktywnego zarządzania poziomem spreadu tabelowego,
wyższy wynik z tytułu funduszy inwestycyjnych i działalności maklerskiej (+101 mln PLN r/r) – efekt wzrostu wyniku od obrotu giełdowego na rynku akcji oraz z tytułu pełnienia funkcji agenta emisji za sprzedaż obligacji,
wyższy wynik z tytułu kredytów i ubezpieczeń (+29 mln PLN r/r) – efekt wzrostu prowizji od kredytów gospodarczych i leasingu oraz spadku kosztów udzielania kredytów,
wyższy wynik z tytułu kart (+15 mln PLN r/r) – efekt większej liczby kart oraz wyższej transakcyjności bezgotówkowej,
wyższy wynik z tytułu obsługi rachunków bankowych i pozostały (+22 mln PLN r/r) – skutek wzrostu prowizji za prowadzenie rachunków i przelewy krajowe w segmencie korporacyjnym.

Uzyskany w 2020 roku wynik pozostały wyniósł 590 mln PLN i był o 114 mln PLN niższy niż w roku 2019, m.in. w efekcie:

niższych przychodów z tytułu dywidend (-229 mln PLN r/r),
niższego wyniku z operacji finansowych (-151 mln PLN r/r) – efekt niższego wyniku z wyceny papierów inwestycyjnych banku oraz wyniku z wbudowanych instrumentów pochodnych,
wyższego wyniku z pozycji wymiany (+27 mln PLN r/r) – głównie efekt lepszego wyniku z działalności skarbowej i ograniczenia zmienności różnic pozostałych,
wyższych pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych netto (+240 mln PLN r/r), m.in. w efekcie:
- ujęcia w 2020 roku przychodu w wysokości 24 mln PLN z tytułu zmniejszenia zobowiązania dotyczącego dokapitalizowania spółki zależnej; w 2019 roku było to 274 mln PLN,
- częściowego rozwiązania w 2019 roku rezerwy na postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów (58 mln PLN); rezerwa ta została utworzona w 2018 roku w wysokości 62,5 mln PLN (informacja o utworzeniu rezerwy opublikowana w raporcie bieżącym nr 24/2018),
- ujęcia niższych o 22 mln PLN r/r kosztów zwrotów dla klientów z tytułu dokonanych przedterminowych spłat kredytów konsumenckich i hipotecznych,
- utworzenia rezerwy na ewentualne postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w kwocie 41 mln PLN.

W 2020 roku koszty działania wyniosły 5 180 mln PLN i były niższe o 1,1% r/r. Na ich poziom wpływały głównie:

spadek o 261 mln PLN (-9,4% r/r) kosztów świadczeń pracowniczych – efekt spadku zatrudnienia w 2020 roku o 1 700 etatów (głównie w placówkach w segmencie detalicznym o 1 261 etatów),
spadek o 66 mln PLN (-5,8% r/r) kosztów rzeczowych – głównie w związku z niższymi wydatkami na koszty promocji i reklamy ( w stosunku do wysokich kosztów 2019 roku, związanych z obchodami 100-lecia banku),
wzrost o 159 mln PLN (+32,6% r/r) składek na Bankowy Fundusz Gwarancyjny,
wzrost o 88 mln PLN kosztów podatku u źródła od emisji obligacji zagranicznych, związany z korektą ubruttowienia odsetek za lata 2017-2019 w 2019 roku oraz ujęciem 3% podatku od odsetek wypłaconych za okres 2014-2019 (efekt zmian w regulacjach podatkowych),
wzrost o 33 mln PLN (+4,0% r/r) amortyzacji, w tym głównie amortyzacji wartości niematerialnych związanych z informatyzacją banku oraz amortyzacji budynków i budowli.

Koszty regulacyjne obejmują wynik z tytułu obciążeń regulacyjnych.

Efektywność działania PKO Banku Polskiego mierzona wskaźnikiem C/I w ujęciu rocznym ukształtowała się na poziomie 40,2% i poprawiła się o 0,6 p.p. r/r. Był to efekt niższych kosztów działania (-1,1% r/r) oraz wyższego wyniku na działalności biznesowej (+0,4% r/r).

W 2020 roku wynik wyniósł -9 004 mln PLN łącznie z kosztami ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych i był mniej korzystny o 7 468 mln PLN w porównaniu do 2019 roku. Bank rozpoznał koszty z tytułu ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych w wysokości -6 552 mln PLN (wzrost o 6 101 mln PLN w porównaniu do 2019). Ryzyko prawne dotyczy portfela kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych udzielonych gospodarstwom domowym w latach 1999-2012 i jest związane z potencjalnymi roszczeniami klientów.

Kredyty bankowości hipotecznej zawierją koszt ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych w wysokości 6 552 mln PLN w 2020 roku i 451,5 mln PLN w 2019 roku.

Wynik z odpisów na ryzyko kredytowe i aktywa niefinansowe w 2020 roku wyniósł -2 451 mln PLN i był wyższy od uzyskanego w 2019 roku o 1 367 mln PLN. Był to głównie skutek odpisów utworzonych w związku z COVID-19 oraz utraty wartości: akcji Banku Pocztowego, wartości firmy (która powstała w wyniku nabycia Nordea Bank Polska) i nieruchomości. Wskaźnik udziału ekspozycji z rozpoznaną utratą wartości na koniec 2020 roku wyniósł 4,5% (+0,1 p.p. r/r).

Koszt ryzyka kredytowego na koniec 2020 roku wyniósł 0,77%, co oznacza pogorszenie 0,31 p.p. w stosunku do roku poprzedniego.

Wydatki na wybrane rodzaje usług

W 2020 roku bank poniósł koszty w zakresie wydatków reprezentacyjnych, wydatków na usługi prawne, usługi marketingowe, usługi w zakresie stosunków międzyludzkich (public relations) i komunikacji społecznej oraz usługi doradztwa związanego z zarządzaniem w łącznej kwocie 132 mln PLN, co stanowiło 1,05% wyniku na działalności biznesowej banku (WNDB).

Rodzaj wydatku w ramach kosztów administracyjnych banku	2020 (w mln PLN)	Udział w WNDB (%)
Usługi marketingowe – kampanie wizerunkowe, wspierające kreowanie pozytywnego wizerunku banku (głównie kampania Ekstraklasa i kampania wizerunkowa #zostanwdomu) oraz kampanie reklamowe wspierające sprzedaż oferowanych przez bank produktów	82	0,65%
Usługi prawne – świadczenie stałej obsługi prawnej, prowadzonej na rzecz banku na podstawie zawartych z kancelariami prawnymi umów cywilno-prawnych oraz wydatki przeznaczone na doraźną pomoc prawną	31	0,24%
Usługi w zakresie stosunków międzyludzkich (public relations) i komunikacji społecznej – działania z komunikacji wewnętrznej, jak i zewnętrznej dotyczące głównie publikacji prasowych	10	0,08%
Koszty doradztwa związanego z zarządzaniem – usługi doradcze związane z doradztwem biznesowym i finansowym	8	0,07%
Koszty reprezentacyjne – wydatki mające na celu utrzymywanie pozytywnych relacji z klientami, partnerami oraz kontrahentami	1	0,01%
Razem	132	1,05%

Jednostkowe sprawozdanie z sytuacji finansowej

Suma bilansowa PKO Banku Polskiego na koniec 2020 roku wyniosła 345 mld PLN i od początku roku wzrosła o 28 mld PLN. W efekcie bank umocnił pozycję największej instytucji finansowej w polskim sektorze bankowym. Po stronie aktywów bank odnotował wzrost głównie portfela papierów wartościowych, natomiast w zakresie źródeł finansowania wzrost wynikał głównie z przyrostu bazy depozytowej.

Główne pozycje jednostkowego sprawozdania z sytuacji finansowej:

Na koniec 2020 roku finansowanie udzielone klientom banku wyniosło 207,0 mld PLN, co oznacza spadek o 7,8 mld PLN r/r.

Wolumen kredytów bankowości detalicznej i prywatnej spadł o 1,8 mld PLN i dotyczył kredytów na nieruchomości, przy niższym poziomie kredytów korporacyjnych (-4,7 mld PLN) oraz kredytów firm i przedsiębiorstw (-1,1 mld PLN).

Kredyty korporacyjne łącznie z obligacjami nieskarbowymi (z wył. przeznaczonych do obrotu).

W strukturze rodzajowej finansowania udzielonego netto główną pozycję stanowiły kredyty bankowości detalicznej i prywatnej oraz kredyty korporacyjne z udziałem odpowiednio 54,9% oraz 37,0% na koniec 2020 roku.

Depozyty klientów są podstawowym źródłem finansowania aktywów banku. Ich poziom na koniec 2020 roku wyniósł 278,9 mld PLN, co oznacza wzrost o 26,0 mld PLN od początku roku. Do wzrostu bazy depozytowej przyczynił się wzrost depozytów bankowości detalicznej i prywatnej (+23,0 mld PLN) oraz firm i przedsiębiorstw (+12,1 mld PLN). Jednocześnie spadły depozyty korporacyjne (-9,1 mld PLN).

W strukturze rodzajowej depozytów klientów główną pozycję stanowią depozyty bankowości detalicznej i prywatnej (70,3% na koniec 2020 roku). Udział depozytów bieżących w strukturze depozytów ogółem wzrósł do 82,2% (+11,8 p.p. w stosunku do końca 2019 roku).

PKO Bank Polski od lat jest uczestnikiem rynku emisji dłużnych papierów wartościowych, co pozwala mu na dywersyfikację źródeł finansowania działalności oraz dostosowanie ich do wymogów regulacyjnych w zakresie długoterminowej stabilności finansowej. W 2020 roku finansowanie zewnętrzne zmniejszyło się o 0,9 mld PLN, na co miały wpływ:

przedterminowy wykup obligacji EMTN banku o wartości nominalnej 250 mln EUR,
spłata zgodnie z harmonogramem rat kredytów otrzymanych od międzynarodowych instytucji finansowych,
wyższe kursy walutowe EUR (+0,36 PLN) oraz CHF (+0,34 PLN), przy spadku kursu USD (-0,04 PLN).

Szczegółowe informacje o emisjach przeprowadzonych przez PKO Bank Polski oraz otrzymanych kredytach zostały opisane w Sprawozdaniu finansowym PKO Banku Polskiego za rok zakończony 31 grudnia 2020 roku (w Nocie 39).

Grupa w 2020 Sytuacja finansowa Grupy

Grupa w 2020 Grupa na GPW