52. Hierarchia wartości godziwej
Roczny Online
2020
Zasady rachunkowości oraz szacunki i oceny
W zależności od kategorii klasyfikacji aktywów i zobowiązań finansowych do danego poziomu hierarchii stosuje się różnorodne metody ustalania ich wartości godziwej.
Aktywa i zobowiązania finansowe, których wartość godziwa wyceniana jest bezpośrednio w oparciu o ceny notowane (nieskorygowane) z aktywnych rynków dla identycznych aktywów lub zobowiązań. Do tej kategorii Grupa Kapitałowa klasyfikuje instrumenty finansowe dla których istnieje aktywny rynek i dla których wartość godziwa ustalana jest w oparciu o wartość rynkową będącą ceną kupna:
- dłużne papiery wartościowe wyceniane do fixingu z platformy Bondspot lub serwisów informacyjnych Bloomberg oraz Reuters,
- dłużne i kapitałowe papiery wartościowe będące przedmiotem obrotu na rynku regulowanym, w tym w portfelu Biura Maklerskiego PKO BP,
- instrumenty pochodne będące przedmiotem obrotu na rynku regulowanym.
Aktywa i zobowiązania finansowe, których wartość godziwa wyceniana jest za pomocą modeli wyceny, w przypadku których wszystkie znaczące dane wejściowe są obserwowalne na rynku w sposób bezpośredni (jako ceny) lub pośrednio (bazujące na cenach). Do tej kategorii Grupa Kapitałowa klasyfikuje instrumenty finansowe dla których brak jest aktywnego rynku:
| Aktywa i zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej | Metoda (technika) wyceny | Obserwowalne dane wejściowe |
|---|---|---|
| Pochodne instrumenty finansowe – CIRS, IRS, FRA | Model zdyskontowanych przyszłych przepływów pieniężnych w oparciu o krzywe rentowności. | Krzywe rentowności zbudowane w oparciu o stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego, rynku transakcji FRA, IRS, basis swap. |
| Pochodne instrumenty finansowe – opcje walutowe, opcje na stopę procentową, egzotyczne opcje Equity, transakcje FX forward, FX swap | Model wyceny dla danego typu opcji walutowej.
Model zdyskontowanych przyszłych przepływów pieniężnych w oparciu o krzywe rentowności dla transakcji FX forward, FX swap. Ceny egzotycznych opcji equity wbudowanych w produkty strukturyzowane pozyskiwane z rynku (ceny rynkowe). |
Krzywe rentowności budowane w oparciu o stawki rynku pieniężnego, rynkowe stawki punktów swapowych, płaszczyzny zmienności dla określonych par walutowych, walutowe kursy fixingowe NBP.
W celu wyceny egzotycznych opcji equity wbudowanych w produkty strukturyzowane pozyskiwane są ceny rynkowe tych opcji. |
| Bony pieniężne NBP | Metoda krzywej rentowności. | Krzywe rentowności zbudowane w oparciu o dane rynku pieniężnego oraz rynku transakcji OIS. |
| Obligacje komunalne EUR | Przyjęty model wyceny. | Stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego, rynku transakcji IRS, rynku transakcji CDS, zmienność rynku opcji stopy procentowej. |
| Obligacje komunalne PLN | Model krzywej rentowności oraz marży ryzyka. | Krzywe rentowności zbudowane w oparciu o stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego, rynku transakcji IRS. |
| Obligacje korporacyjne | Model krzywej rentowności oraz marży ryzyka. | Krzywe rentowności zbudowane w oparciu o stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego, rynku transakcji IRS. |
| Transakcje commodity swap | Model krzywej cen towarowych. | Krzywe cen towarowych, krzywe rentowności budowane w oparciu o stawki rynku pieniężnego, rynkowe stawki punktów swapowych. |
| Zobowiązania z tytułu produktów ubezpieczeniowych wycenianych według wartości godziwej | Rezerwę ubezpieczeń na życie, gdzie ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający w ubezpieczeniach z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym tworzy się indywidualnie dla każdej aktywnej polisy na koniec okresu sprawozdawczego. Rezerwa ta równa jest indywidualnemu stanowi funduszu na dzień, na który tworzone są rezerwy i jest równa liczbie jednostek zgromadzonych w ramach indywidualnego stanu funduszu przemnożonego przez cenę z dnia wyceny. | Liczba jednostek funduszu, cena jednostki funduszu |
Aktywa i zobowiązania finansowe, których wartość godziwa wyceniana jest za pomocą modeli wyceny, w przypadku których dane wejściowe nie są oparte na możliwych do zaobserwowania danych rynkowych (dane wejściowe nieobserwowalne). Do tej kategorii Grupa Kapitałowa zaklasyfikowała instrumenty finansowe, które są wyceniane według wewnętrznych modeli wyceny.
Wartość godziwą papierów wartościowych kapitałowych i dłużnych zaliczonych do aktywów finansowych ustalają zarządzające nimi komórki organizacyjne Centrali, w tym Departament Produktów Skarbowych oraz Dom Maklerski. W projektowanych przez siebie przepisach wewnętrznych określają szczegółowy sposób dokonywania wyceny, w tym określenie źródeł danych pozyskiwanych do wyceny i sposobu jej wyliczenia.
Założenia modelu wartości godziwej dla aktywów finansowych wynikających z udzielonego kredytów, pożyczek lub innych umów o finansowanie będących substytutem kredytu opracowuje Departament Ryzyka Kredytowego. Model wartości godziwej dla ekspozycji kredytowych zatwierdza Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami.
| Aktywa i zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej | Metoda (technika) wyceny | czynnik nieobserwowalny |
|---|---|---|
| Instrumenty finansowe nieprzeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | ||
| Kredyty i pożyczki udzielone klientom | Metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych. | Efektywna marża kredytowa. |
| Akcje Visa Inc. serii C uprzywilejowane | Oszacowanie wartości godziwej w oparciu o obecną wartość rynkową notowanych akcji zwykłych Visa Inc. z uwzględnieniem dyskonta biorącego pod uwagę ograniczoną płynność akcji serii C oraz warunki zamiany akcji serii C na akcje zwykłe. | Dyskonto uwzględniające ograniczoną płynność akcji serii C oraz warunki zamiany akcji serii C na akcje zwykłe. |
| Obligacje korporacyjne | Model krzywej rentowności oraz marż ryzyka. Krzywa rentowności zbudowana jest w oparciu o stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego oraz rynku transakcji IRS. | Spread kredytowy (marże kredytowe wyznaczane w oparciu o marże pierwotne zmodyfikowane przez kwotowania indeksów kredytowych przypisanych do emitentów na podstawie ich ratingów oraz sektorów działalności). |
| Akcje Biura Informacji Kredytowej SA | Oszacowanie wartości godziwej w oparciu o obecną wartość prognozowanych wyników spółki | Prognozowane wyniki spółki.
Stopa dyskontowa. |
| Udziały w Polskim Standardzie Płatności sp. z o.o. | Oszacowanie wartości godziwej w oparciu o obecną wartość prognozowanych wyników spółki. | Prognozowane wyniki spółki.
Stopa dyskontowa. |
| Udziały w Society For Worldwide Interbank Financial Telecommunication | Wartość rynkowa udziałów oszacowana przez spółkę. | Wartość rynkowa oszacowana przez spółkę.
Stopa dyskontowa. |
| Akcje Krajowej Izby Rozliczeniowej SA | Oszacowanie wartości godziwej w oparciu o obecną wartość prognozowanych wyników spółki. | Prognozowane wyniki spółki.
Stopa dyskontowa. |
| Udziały w Wałbrzyskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej „Invest-Park” sp z o.o. | Ustalenie wartości godziwej przez rzeczoznawcę majątkowego metodą skorygowanych aktywów netto. | Wartość aktywów netto spółki. |
| Akcje Wielkopolskiej Gildii Rolno-Ogrodniczej SA | Ustalenie wartości godziwej przez rzeczoznawcę majątkowego metodą skorygowanych aktywów netto. | Wartość aktywów netto spółki. |
| Instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite | ||
| Obligacje korporacyjne | Model krzywej rentowności oraz marż ryzyka. Krzywa rentowności zbudowana jest w oparciu o stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego oraz rynku transakcji IRS. | Spread kredytowy (marże kredytowe wyznaczane w oparciu o marże pierwotne zmodyfikowane przez kwotowania indeksów kredytowych przypisanych do emitentów na podstawie ich ratingów oraz sektorów działalności). |
Informacje finansowe
| AKTYWA WYCENIANE W WARTOŚCI GODZIWEJ 31.12.2020 | Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 | |
|---|---|---|---|---|
| Wartość bilansowa | Ceny kwotowane na aktywnych rynkach | Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych | Pozostałe techniki wyceny | |
| Pochodne instrumenty zabezpieczające | 958 | – | 958 | – |
| Pozostałe instrumenty pochodne | 5 501 | – | 5 501 | – |
| Papiery wartościowe | 77 155 | 68 647 | 7 174 | 1 334 |
| przeznaczone do obrotu | 1 178 | 824 | 354 | – |
| dłużne papiery wartościowe | 1 151 | 797 | 354 | – |
| akcje w innych jednostkach – notowane na giełdach | 25 | 25 | – | – |
| jednostki uczestnictwa w fundusze inwestycyjne oraz certyfikaty inwestycyjne, prawa do akcji, prawa poboru | 2 | 2 | – | – |
| nieprzeznaczone do obrotu wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 2 466 | 1 832 | 26 | 608 |
| dłużne papiery wartościowe | 978 | 799 | 21 | 158 |
| akcje w innych jednostkach – notowane na giełdach | 135 | 135 | – | – |
| udziały i akcje w innych jednostkach – nienotowane na giełdach | 451 | – | 1 | 450 |
| jednostki uczestnictwa w fundusze inwestycyjne oraz certyfikaty inwestycyjne, prawa do akcji, prawa poboru | 902 | 898 | 4 | – |
| wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite – dłużne papiery wartościowe | 73 511 | 65 991 | 6 794 | 726 |
| Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 6 009 | – | – | 6 009 |
| nieprzeznaczone do obrotu wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 6 009 | – | – | 6 009 |
| kredyty na nieruchomości | 7 | – | – | 7 |
| kredyty gospodarcze | 114 | – | – | 114 |
| kredyty konsumpcyjne | 5 888 | – | – | 5 888 |
| Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej razem | 89 623 | 68 647 | 13 633 | 7 343 |
| ZOBOWIĄZANIA WYCENIANE W WARTOŚCI GODZIWEJ | Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 | |
|---|---|---|---|---|
| 31.12.2020 | Wartość bilansowa | Ceny kwotowane na aktywnych rynkach | Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych | Pozostałe techniki wyceny |
| Pochodne instrumenty zabezpieczające | 378 | – | 378 | – |
| Pozostałe instrumenty pochodne | 6 104 | – | 6 104 | – |
| Zobowiązania z tytułu produktów ubezpieczeniowych | 1 216 | – | 1 216 | – |
| Zobowiązania finansowe wyceniane do wartości godziwej razem | 7 698 | – | 7 698 | – |
| AKTYWA WYCENIANE W WARTOŚCI GODZIWEJ 31.12.2019 | Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 | |
|---|---|---|---|---|
| Wartość bilansowa | Ceny kwotowane na aktywnych rynkach | Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych | Pozostałe techniki wyceny | |
| Pochodne instrumenty zabezpieczające | 645 | – | 645 | – |
| Pozostałe instrumenty pochodne | 2 795 | 1 | 2 794 | – |
| Papiery wartościowe | 67 118 | 57 089 | 7 206 | 2 823 |
| przeznaczone do obrotu | 1 112 | 1 112 | – | – |
| dłużne papiery wartościowe | 1 095 | 1 095 | – | – |
| akcje w innych jednostkach – notowane na giełdach | 15 | 15 | – | – |
| jednostki uczestnictwa w fundusze inwestycyjne oraz certyfikaty inwestycyjne, prawa do akcji, prawa poboru | 2 | 2 | – | – |
| nieprzeznaczone do obrotu wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 2 199 | 1 439 | 144 | 616 |
| dłużne papiery wartościowe | 493 | 301 | 12 | 180 |
| akcje w innych jednostkach – notowane na giełdach | 150 | 150 | – | – |
| udziały i akcje w innych jednostkach – nienotowane na giełdach | 436 | – | – | 436 |
| jednostki uczestnictwa w fundusze inwestycyjne oraz certyfikaty inwestycyjne, prawa do akcji, prawa poboru | 1 120 | 988 | 132 | – |
| wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite – dłużne papiery wartościowe | 63 807 | 54 538 | 7 062 | 2 207 |
| Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 8 286 | – | – | 8 286 |
| nieprzeznaczone do obrotu wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 8 286 | – | – | 8 286 |
| kredyty na nieruchomości | 15 | – | – | 15 |
| kredyty gospodarcze | 148 | – | – | 148 |
| kredyty konsumpcyjne | 8 123 | – | – | 8 123 |
| Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej razem | 78 844 | 57 090 | 10 645 | 11 109 |
| ZOBOWIĄZANIA WYCENIANE W WARTOŚCI GODZIWEJ | Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 | |
|---|---|---|---|---|
| 31.12.2019 | Wartość bilansowa | Ceny kwotowane na aktywnych rynkach | Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych | Pozostałe techniki wyceny |
| Pochodne instrumenty zabezpieczające | 589 | – | 589 | – |
| Pozostałe instrumenty pochodne | 2 924 | – | 2 924 | – |
| Zobowiązania z tytułu krótkiej pozycji w papierach wartościowych | 363 | 363 | – | – |
| Zobowiązania z tytułu produktów ubezpieczeniowych | 1 353 | – | 1 353 | – |
| Zobowiązania finansowe wyceniane do wartości godziwej razem | 5 229 | 363 | 4 866 | – |
W 2020 roku nastąpił transfer obligacji korporacyjnych z poziomu 1 do poziomu 3 w kwocie 154 milionów PLN oraz z poziomu 3 do poziomu 2 w kwocie 1 063 milionów PLN na skutek zmiany sposobu wyliczania marży ryzyka. W 2019 roku nastąpił transfer obligacji korporacyjnych w kwocie 1 469 milionów PLN z poziomu 2 do poziomu 3 na skutek zmiany sposobu wyliczania marży ryzyka.
| WPŁYW PARAMETRÓW ESTYMOWANYCH NA WYCENĘ DO WARTOŚCI GODZIWEJ INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH NA POZIOMIE 3 | 31.12.2020 | 31.12.2019 | ||
|---|---|---|---|---|
| Wartość godziwa według | Wartość godziwa według | |||
| scenariusza pozytywnego | scenariusza negatywnego | scenariusza pozytywnego | scenariusza negatywnego | |
| Akcje Visa Inc.1 | 255 | 244 | 225 | 199 |
| Pozostałe inwestycje kapitałowe2 | 203 | 183 | 226 | 204 |
| Obligacje korporacyjne3 | 879 | 876 | 2 392 | 2 382 |
| Kredyty i pożyczki udzielone klientom4 | 6 009 | 6 009 | 8 526 | 8 054 |
2 scenariusz zakładający zmianę wartości wyceny o +/-5%
3 scenariusz zakładający zmianę spreadu kredytowego o +/- 10%
4scenariusz zakładający zmianę stopy dyskontowej o +/- 0,5 p.p.
Poniższa tabela prezentuje uzgodnienie zmian w okresie wartości godziwej instrumentów finansowych na poziomie 3.
| UZGODNIENIE ZMIAN W TRAKCIE OKRESÓW WARTOŚCI GODZIWEJ NA POZIOMIE 3 HIERARCHII WARTOŚCI GODZIWEJ | 2020 | 2019 |
|---|---|---|
| Bilans otwarcia na początek okresu | 11 109 | 3 025 |
| Zwiększenie zaangażowania w instrumenty kapitałowe | 4 | – |
| Zwiększenie zaangażowania w obligacje korporacyjne i komunalne | 38 | – |
| Zmniejszenie zaangażowania w obligacje korporacyjne | (596) | (710) |
| Zwiększenie zaangażowania w kredyty i pożyczki udzielone klientom | 802 | 779 |
| Zmniejszenie zaangażowania w kredyty i pożyczki udzielone klientom | (2 770) | (1 748) |
| Przeniesienie z poziomu 2 i 1 do poziomu 3 | 154 | 1 469 |
| Przeniesienie z poziomu 3 do poziomu 2 | (1 063) | – |
| Reklasyfikacja z kategorii wycenianych według zamortyzowanego kosztu do wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 73 | 8 204 |
| Wynik na operacjach finansowych | (171) | 108 |
| Zmiana wyceny ujęta w innych dochodach całkowitych | 2 | (20) |
| Różnice kursowe | 2 | 2 |
| Inne | (240) | – |
| Stan na koniec okresu | 7 344 | 11 109 |